Σε προσκυνητάρι, δεξιά μόλις μπαίνουμε από την κεντρική είσοδο της Εκκλησίας, υπάρχει η ωραία και ιστορική εικόνα της Κοιμήσεως.
Θαυμάσια πολυπρόσωπη παράσταση ενότητας Γης και Ουρανού, «Στρατευομένης» και «Θριαμβεύουσας» Εκκλησίας, σε τρία επίπεδα: Κάτω: Αριστερά, (μικρό μέγεθος) το Γενέσιον, δεξιά τα Εισόδια και στο μέσον η Κοίμησις της Θεοτόκου. Ο «καταβάς εξ Ουρανού» Κύριος και Υιός της βαστάζει την (ως βρέφος) Αγία ψυχή της. «Απόστολοι εκ περάτων» και Άγιοι Άγγελοι υποκλίνονται με σεβασμό. Στο μέσον, η «Μετάστασις»: Θρόνος Αγγελικός ανεβάζει «εν σώματι» την Παρθένο, η οποία με Χάρη αφήνει την Αγία Ζώνη της στον Απόστολο Θωμά. Πάνω: Η «Παντάνασσα» με τα Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Αγγελικά τάγματα υμνούν την «Δόξαν της Παρθένου». Η εικόνα φέρει την επιγραφή: «ΔΩΡΕΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ι. ΚΑΛΟΥΔΗ».
Οι αδελφοί Καλούδη υπήρξαν σπουδαίοι Αιγινήτες καραβομαραγκοί. Ο Αντώνιος έφτιαξε και δύο πυρπολικά, που χρησιμοποιήθηκαν στη Ναυμαχία του Γέροντα. «Πολύκριτος» ονομαζόταν το πλοίο του, προς τιμήν του πρώτου πεσόντος Αιγινήτη Σαλαμινομάχου.
Τῆς Ὁσίας Ἀθανασίας
Τὴν εἰκόνα τῆς Ὁσίας Ἀθανασίας «τῆς Αἰγινήτιδος» ἁγιογράφησε ὁ Ἰωαν. Παπαδημητρίου στὰ 1873, κατόπιν παραγγελίας τοῦ Σχολάρχη Παναγῆ Ἠρειώτη (1854-1930). Ὁ ἴδιος συνέθεσε καὶ τὴν Ἀκολουθία τῆς Ὁσίας.
Ὁ σπουδαῖος αὐτὸς ἄνδρας ὑπῆρξε Σχολάρχης στὸ Προκαταρκτικὸ Σχολεῖο τῆς Αἴγινας, ἐνῶ διετέλεσε γιὰ πολλὰ χρόνια καὶ Ἐπίτροπος στὴν Ἐκκλησία. Θέλοντας νὰ συνθέσει τὴν Ἀκολουθία τῆς Ὁσίας Ἀθανασίας, λέει ἡ παράδοση, κάποια στιγμὴ δυσκολεύτηκε… Ἄφησε τότε τὰ χειρόγραφα πάνω στὸ γραφεῖο καὶ βγῆκε ἔξω γιὰ ἕναν περίπατο. Ὅταν ἐπέστρεψε, βρῆκε τὰ χειρόγραφα τακτοποιημένα πάνω στὸ γραφεῖο του σὲ σχῆμα σταυροῦ! Τότε τοῦ ἦρθε ἡ φώτιση καὶ ὁλοκλήρωσε τὴν Ἀκολουθία τῆς Ὁσίας.
Τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς
Ἀποτελεῖ επίσης ἀφιέρωμα τοῦ ἰδίου ἀνδρός, τοῦ Σχολάρχη Παναγῆ Ἠρειώτη.
Τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου
Βρίσκεται σὲ προσκυνητάρι, δεξιὰ ἀπὸ τὴν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ. Ἀποτελεῖ ἔργο τῆς μοναχῆς Θεοδώρας, ἡ ὁποία ἔχει ἀποτυπώσει πάνω στὴν εἰκόνα τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ τῆς καλωσυνάτης μορφῆς τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου.
(Σημ: Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἀρκετὲς φορὲς λειτούργησε στὴν Μητρόπολη. Σὲ μιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὶς θεῖες Λειτουργίες, παρουσίᾳ τοῦ τότε Δημάρχου Νικ. Πέππα καὶ τοῦ λαοῦ, ἔκανε δέηση γιὰ τὴν λύση τῆς ἀνομβρίας ποὺ μάστιζε γιὰ πολὺ καιρὸ τὸ νησί. Ἀμέσως μετὰ ἄρχισε νὰ βρέχει γιὰ τρεῖς μέρες!
Ὁ Ἅγιος διατηροῦσε πνευματικοὺς δεσμοὺς μὲ τοὺς ἱερεῖς τῆς πόλεως. Ὅσες φορὲς κατέβαινε μὲ τὸ ζῶο ἀπὸ τὸ Μοναστήρι του στὴν πόλη τῆς Αἴγινας, συνήθιζε νὰ περνᾶ ἀπὸ τὸν δρόμο πίσω ἀπὸ τὸ Ἱερὸ τῆς Μητροπόλεως (= τὴν σημερινὴ ὁδὸ «Ἁγίου Νεκταρίου»). Ἐπισκεπτόταν συχνὰ ἕνα κτῆμα τῆς Μονῆς, ποὺ βρισκόταν λίγα μέτρα πάνω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, βόρεια (ἐκεῖ σήμερα ἔχει κτιστεῖ μὲ χρήματα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τὸ Πνευματικὸ Κέντρο τοῦ νησιοῦ, το οποίο ἀνήκει στὴν δικαιοδοσία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ὕδρας, Σπετσῶν, Αἰγίνης, Ἑρμιονίδος καὶ Τροιζηνίας.
Σύμφωνα μὲ κάποια μαρτυρία, μία φωτογραφία τοῦ Ἁγίου (ποὺ βρίσκεται καθισμένος σὲ ἕνα πεζοῦλι) ἔχει τραβηχτεῖ σὲ αὐτὸ τὸ μέρος (Ἀρχεῖο ἀειμνήστου φωτογράφου Ἰωάννη Σακκιώτη).
Τεμάχιο Τιμίου Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Διονυσίου
Εἶναι τμῆμα ἀπὸ τὴν δεξιὰ χεῖρα τοῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου. Μὲ τὸ τέλος τῆς πανηγυρικῆς θείας Λειτουργίας στὴν μνήμη τοῦ Ἁγίου Διονυσίου στὶς 17 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο ξεκινᾶ ἀπὸ τὸν Μητροπολιτικὸ Ναό. Μας είναι άγνωστο το πότε και πώς έχει περιέλθει στον Ι. Ναό το τμήμα του Ιερού Λειψάνου. Είναι, πάντως ,γνωστό, ότι κατά το έτος 1717 οι Οθωμανοί έκαναν απόβαση στα Στροφάδια, όπου βρισκόταν ο τάφος του Αγίου Διονυσίου με το άφθαρτο Λείψανό του. Επειδή οι Οθωμανοί δεν μπόρεσαν να το σηκώσουν, τότε αφαίρεσαν τις δύο χείρες του Αγίου, τις οποίες αργότερα πούλησαν στον τότε Μητροπολίτη Ρόδου, ο οποίος και τις επέστρεψε στη Ζάκυνθο. Σήμερα βρίσκονται σε ειδική θήκη δίπλα στο Σκήνωμα του Αγίου. Ο περίλαμπρος ναός του Αγίου Διονυσίου κτίστηκε στο λιμάνι, ύστερα από την Μετακομιδή του σεπτού Λειψάνου του από τα Στροφάδια στη Ζάκυνθο, η οποία έγινε στις 24 Αυγούστου 1717, μετά την αναχώρηση του Οθωμανικού στόλου. Φαίνεται, λοιπόν, ότι τμήμα της χειρός του Αγίου Λειψάνου παραχωρήθηκε στην Μητρόπολη, άγνωστο το πότε… ΄Ενα άλλο τμήμα του ιδίου Λειψάνου παραχωρήθηκε και μέχρι σήμερα προσκυνείται στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους.
